• donderdag 6 oktober:

  Wijvenwereld. Vrouwen in de middeleeuwen door Chanelle Delameilleure.

  
  

  Bij de term ‘middeleeuwen’ denk je aan heel wat zaken, maar niet meteen aan vrouwenrechten. De middeleeuwen hebben inderdaad een onfortuinlijke reputatie. Deze ‘donkere’ periode zou erg gewelddadig en brutaal geweest zijn. Mannen zwaaiden de plak en vrouwen hadden niets te zeggen, zo luidt het cliché. Maar klopt dat? In deze lezing presenteert historica Chanelle Delameillieure een ander beeld. Aan de hand van talrijke voorbeelden uit de laatmiddeleeuwse Zuidelijke Nederlanden, de regio die ruwweg overeenkomt met België vandaag, illustreert ze dat veel vrouwen een actieve rol in de maatschappij opnamen. Door het vizier op ambachtsvrouwen, erfdochters, ondernemers, leraressen en prostituees te richten, wordt duidelijk dat de middeleeuwse samenleving veel kleurrijker en gesofisticeerder was dan ze steevast wordt afgebeeld. Delameillieure legt uit waar ons foutief beeld over de middeleeuwse vrouw vandaan komt en hoe onderzoekers informatie over de levens van gewone vrouwen opspeuren. Tijdens deze lezing wordt duidelijk over welke opties en rechten vrouwen beschikten en tegen welke beperkingen zij aanbotsten. Kortom, deze lezing veegt de vloer aan met het cliché van de middeleeuwse passieve huisvrouw!

  
  

• donderdag 3 november: een momentopname in de beeldvorming van de Romeinse stad Tongeren door Alain Vanderhoeven.

  De lezing geeft een overzicht van de archeologie en geschiedenis van Romeins Tongeren aan de hand van de resultaten van onderzoek van de voorbije decennia. Ze bestaat uit drie delen: Tongeren in de vroeg-Romeinse periode (ca. 10 v.Chr. – 69/70), in de midden-Romeinse tijd (laatste kwart 1^ste eeuw tot 3^de eeuw) en in de laat-Romeinse periode (4^de eeuw en eerste helft van de 5^de eeuw). Aan bod komt hoe de stad er uitzag en welke functie of betekenis ze had in de Romeinse tijd

• donderdag 1 december: In Memoriam Henry Baillien.

• Henry Baillien is Tongerens bekendste historicus. Hij was vier decennia lang stadsarchivaris en mag beschouwd worden als de grondlegger van de (moderne) Tongerse geschiedschrijving.
  Omdat we ook "vieren" dat 350 jaar geleden de Frans-Hollandse Oorlog begon, koppelen we de in-memoriam-avond aan deze herdenking. We hebben sprekers uitgenodigd die Henry zeker had willen horen én die te maken hebben met zijn onderzoeksdomein.
  Peter Schulpen, archivaris in Sittard-Geleen, vertelt over de Frans-Hollandse Oorlog en het platbranden van Sittard in 1677, een gebeurtenis quasi identiek aan De Grote Brand in Tongeren.
  Rijksarchivaris Rombout Nijssen komt vervolgens vertellen over het bijzondere militair archief van Vincennes in Frankrijk. Behalve een rijkdom aan kaarten bevat dit ook heel bijzondere archieven voor deze streek.
  Afsluiten doen we met Wim Dijkman die zal ingaan op de inname van Maastricht en de figuur d'Artagnan. De verovering van Maastricht leidde rechtstreeks tot de vernietiging van Tongeren.

• donderdag 2 februari: de Romeinse heerbaan door Robert Nouwen.

  
  

• De oudste weg van Vlaanderen is de Romeinse weg die van Keulen via Maastricht en Tongeren naar Kassel loopt. Via Tienen, Elewijt, Asse, Velzeke, Kortrijk en Wervik doorkruiste hij heel Vlaanderen van oost naar west. De weg werd aangelegd tijdens de regering van keizer Augustus (31 v.C. - 14 n.C.). Hij speelde in die beginperiode een belangrijke rol als militaire weg, maar werd met de Pax Roman ook een belangrijke handelsweg. De geschiedenis van deze heerbaan eindigde niet met de val van het West-Romeinse Rijk in 476 n.C.. De historische steden en gemeenten langs deze weg, illustreren hoe hij als pelgrimsweg, handelsweg en militaire weg vorm gaf aan de meer dan 1500 jaren geschiedenis die volgden. Steden als Gent, Aalst, Brussel en Leuven namen dankzij deze weg een ongekende vlucht, net als Tienen, Sint-Truiden en Tongeren.

• donderdag 2 maart: Davy Jacobs, directeur van het Jenevermuseum in Hasselt, brengt de boeiende geschiedenis van onze nationale spirit letterlijk (!) en figuurlijk tot leven.

  Meer dan 500 jaar jenever in de Lage Landen

  Sinds de ontdekking van ‘ghebrande wijn’ in de middeleeuwse alchemistenkamers evolueerde het “medicijn” in de 16^de eeuw tot jenever, een populaire drank die niemand onverschillig liet.

  De landbouwers-stokers toonden zich inventief bij het ontwikkelen van een “ecologische” kringloop rond de jeneverproductie. Wetenschappers zochten gedreven naar de geheimen van de alcoholvorming. De overheid zag een geweldige bron van inkomsten voor de schatkist, maar werd tegelijkertijd geconfronteerd met de gevaren voor de volksgezondheid. Voor wie soberheid preekt, is jenever een vloek; voor wie rustig de tijd neemt om van een borrel te genieten, een zegen.

  Gezondheid!

• donderdag 6 april: graffiti in de basiliektoren door Elke Wesemael.

• Hoewel graffiti vandaag soms een wat negatieve connotatie heeft, is dat doorheen de geschiedenis zeker niet altijd zo geweest. Het is vandaag de dag soms moeilijk te zien, maar onze middeleeuwse kerken waren van in het portaal, doorheen het schip en tot boven in de torens bedekt met zorgvuldig ingekraste graffiti.
  Iets persoonlijk in de wand van een kerk graveren, en het zo 'vastleggen', had tal van betekenissen, die ook nog veranderden doorheen de tijd.
  De graffiti in de basiliektoren herbergt een schat aan informatie.
  In de wanden van de toren staan de getuigen gegrift van honderden mensen die aan of in de basiliek gewerkt hebben door de eeuwen heen. Van bezoekende mensen uit Tongeren of de ruime omgeving (misdienaren, klokkenluiders, toeristen..), en van pelgrims en bezoekers uit andere steden of uit het buitenland.
  In tegenstelling tot de meeste geschreven bronnen uit de Middeleeuwen, vinden we hier op één plaats meer dan 500 jaar aan persoonlijke informatie, die een beeld geeft van het leven van individuele Tongenaren en bezoekers doorheen de tijd.

• donderdag 4 mei: grafstenen in de kloostergang door Luc Christiaens.

  
  Luc Christiaens publiceert dit jaar een grondige studie van alle grafstenen opgesteld in de kloostergang van de Onze-Lieve-Vrouwbasiliek. Behalve een uitgebreide catalogus van de stenen zelf, ondergebracht in een aantal grote groepen, gaat zijn onderzoek ook in op historische aspecten van Tongeren en besteedt hij ook uitgebreid aandacht aan een reeks gerelateerde thema’s zoals titels, iconografie, heraldiek, enz.. Zijn studie zal een diepe en brede kijk bieden op een aantal personen en families die een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van Tongeren en omgeving.
  
  

• donderdag 1 juni: Tongeren de slag bij Lafelt (1747) door Julien Daenen.

• 
  

  In de lezing wordt een tijdsbeeld geschetst van hoe het Tongeren verging tijdens de oorlogsjaren. De fameuze slag was voor de bevolking immers maar het middelpunt van een oorlogsperiode die duurde van 1746 tot 1749. In die tijd werden Tongeren en omgeving flink gepandoerd, zowel figuurlijk als letterlijk, zoals zal blijken uit de inkwartieringen. En uiteindelijk blijkt dit iets te maken te hebben met een bizarre glazen doodskist in het Tsjechische Brno, én de harmonie van Vreren. Ook wordt toegelicht hoe belangrijk de belforttoren van de basiliek is geweest voor de cartografische expeditie van de Fransen, waaraan we trouwens de eerste betrouwbare kaarten van Limburg te danken hebben De schitterende kaartenerfenis uit Parijs brengt tevens het kleine Versailles voor het voetlicht, dat Lodewijk XV liet inrichten op wandelafstand van de stad.

• De lezingenreeks ‘SPRAAKWATER’ start in oktober en kan gevolgd worden hetzij in het auditorium hetzij online. 
•  Voor de leden van het KLGOG zijn deze lezingen gratis!

Het GRM vraagt dat de leden van het KLGOG zich steeds aan de balie aanmelden voor het gratis bijwonen van elke lezing!

Meer info:

                                          https://www.galloromeinsmuseum.be/nl/te-doen/lezingen/Lezingen-Spraakwater

Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap te Tongeren

Deze website werd gerealiseerd met de steun van de stad Tongeren.